EDEBİYAT ✓ Duygu, düşünce ve hayallerin söz ve yazı halinde güzel, etkili bir şekilde anlatılmasına edebiyat denir. ✓ Edebiyat, köken...
Eleştiri Özellikleri ve Edebiyatımızdaki Yer
ELEŞTİRİ
- Eleştiri , temeli düşünce olan ve yazarla ilgili bir yazı türüdür.
- Eleştiride konu sınırlaması yoktur. Her şey konu olarak seçilebilir.
- Edebiyat, sanat veya düşünce yazılarının içeriğiyle bu içeriğin işlenişini, değerli ve değersiz yönlerini ortaya koyan bir yazı çeşididir.
- Eleştirmenin görevi güzellik yaratmak değil, aksine daha önceden yaratılmış güzelliği yargılamak ve onu okurlara tanıtmaktır.
- Eleştiriler; okura dönük, topluma dönük, sanatçıya dönük ve yapıta dönük olmak üzere kendi içinde bölümlere ayrılır.
- Hedeflenen öğeyi doğru ve yanlış yönleriyle tanıtmayı amaçlayabileceği gibi, bu öğenin doğru tanıtılmasını sağlamayı ve bir değerlendirmeyi de hedef alabilir.
- Eleştiri düşünsel planla yazılır.
- Eleştiride konu, yazının sonuna dek değerlendirilmesi yapılan esere bağlı kalmalıdır. Eser ile ilgili, değerli ve değersiz diye gösterilen yargılar, eserden alınacak örneklere dayandırılmalıdır.
- Eleştirmen öznel değerlendirmelerden kaçınmalıdır.
- Eleştirmen uzman olduğu alanda yazabilir.
- Türk edebiyatında eleştirinin ilk örneklerine divan edebiyatında şuara tezkirelerinde rastlanır.
Eleştiri türünde eser vermiş bazı önemli sanatçılar:
Mehmet Kaplan. Nurullah Ataç, Cemil Meriç ve Hüseyin Cahit Yalçın
DÜNYA EDEBİYATI: Boielau, A. France
NOT
Tanzimat Dönemi’nde Tasvir-i Efkârda çıkan Namık Kemal’in “Lisan-ı Osmanî’nin Edebiyatı Hakkında Bazı Mülahazatı Şamildir.” Edebiyatımızdaki Batılı anlamda ilk eleştiri yazısıdır. Batılı anlamda edebiyatımızdaki ilk eleştiri örneği olan eser ise Namık Kemal’in Tahrib-i Harabât’ıdır.
Türkiye’de Eleştiri
Tanzimat dönemi Romantikleri Şinasi, Namık Kemal, Recaizade Ekrem, Abdülhak Hamid; Realistleri Samipaşazade Sezai, Beşir Fuad, Nabizade Nazım, Mizancı Murad’tır.
Serveti Fünun döneminde, Cenap Şahabettin intikad (sahte olanı gerçeğinden ayırmak) anlayışıyla tenkit eder. Halit Ziya, Mehmet Rauf, Nabizade Nazım, Hüseyin Cahit dönemin eleştiricileridir.
Gazete Çevresinde Gelişen Metinler şunlardır:
YORUMLAR
Yazarın bir konuda yapacağı eleştiri; Gerçek, özgün ve yapıcı temelde olmalıdır. Ve sadece gerçeklere dayanmalıdır.